نعمت بر سه قسم است. قسم اوّل نعمتى است كه خدا به تنهائى آن را ايجاد مي‌كند مانند اين‌كه خلق مي‌كنيد و روزى مي‌دهد. قسم دوم اين‌كه نعمتى است در ظاهر از غير جهت خدا به ما مي‌رسد ولى در حقيقت واقع و باطن آن از جانب خدا است كه به ما مي‌رسد زيرا كه خداى تعالى خالق اين منعم و اين نعمت است و همچنين خالق داعيه انعام به آن نعمت است در قلب اين منعم الّا اين‌كه چون حق تعالى اين نعمت را به دست اين بنده به تو رسانيده است. لهذا اين بنده از جانب تو مشكور و ممدوح خواهد بود. لكن در حقيقت مشكور حق تعالى است و از اين جهت است كه فرموده أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ در اين‌جا خداى تعالى ابتدا امر به شكر خود كرده تا اين‌كه بياگاهاند به اين كه نعمت دادن خلق تمام نمي‌شود مگر به نعمت دادن خداى تعالى. قسم سوّم آنكه نعمتى است كه از جانب حق تعالى به ما مي‌رسد و رسيده است به سبب عبادت و اطاعت و قيام بخدمت او چنانچه فرموده لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ و اين هم در واقع از حق تعالى است زيرا كه او توفيق اطاعت ببندگان خود مي‌دهد و ايشان را اعانت و هدايت مي‌فرمايد.
